ඔය සිම්බාබ්වේ තියෙන්නෙ…..ඉස්සර ඕකට අප්‍රිකාවේ ගෝත්‍රික ස්වදේශිකයන් කියල තියෙන්නෙ “සුඩූ සැම්බෙෂි” කියලා…. ලෝකයේ හතරවෙනි දිගම ගඟ වෙච්ච සැම්බසි ගංගාව ගලා බහින්නේ මේ නූතන සිම්බාබ්වෙ රාජ්‍යය සහ නූතන සැම්බියාව අතර දේශ සීමාව ඔස්සේ….. ඉතින් “සැම්බෙසි ඉවුරේ” කියන අරුතෙන් තමයි මේ කළාපයට ( ඒ කියන්නේ සැම්බියාව සහ සිම්බාබ්වේ අතර කළාපයට ) ගෝත්‍රික ප්‍රජාවන් නම දාලා තිබ්බේ……
පස්සේ ඔය කළාපය සොයාගෙන, ඒක ලෝක සිතියමට ඇතුලු කළේ බ්‍රිතාන්‍ය ජාතිකයෙක් වෙච්ච “සිසිල් රෝඩ්ස්” කියල මහත්තයෙක්……මේ මහත්තයා තමයි “ඩ බියර්ස්” කියන ලෝක ප්‍රකට දියමන්ති සහ මිනිරන් වෙළඳ සමාගමේ නිර්මාතෘවරයා……
සිසිල් රෝඩ්ස් කියන්නෙත් එච්චර හොඳ මිනිහෙක් නෙමෙයි…. ඒ උනත් ඔහු මෙම කළාපයේ බ්‍රිතාන්‍ය අධිරාජ්‍යයේ බළය තහවුරු කරන්න අධ්‍යාපනය සහ සෞඛ්‍ය මෙවලමක් වශයෙන් යොදා ගත්තු නිසා, ඔහු වැදගත් චරිතයක් වෙනවා…. “දකුණු සැම්බසියාව” කියලා බ්‍රිතාන්‍යයන් මුලින් හඳුනා ගත්තු මෙම කළාපයෙන්, වත්මන් සිම්බාබ්වේ රාජ්‍යය පවතින ප්‍රදේශය “රොඩේසියාව” ලෙස නම් කරලා, එයට නිළ පිළිගැනීමක් අරන් දුන්නෙත්, එරට සහ ඒ අවට රාජ්‍ය ගණනාවක රාජ්‍ය පරිපාලන ආයතන පද්ධතිය, අධ්‍යාපනය සහ සෞඛ්‍ය බ්‍රිතාන්‍ය රජයේ සහ ඇන්ග්ලිකන් මිෂනාරි ක්‍රමවේදයන්ට අනුව පිහිටුවන්න විශාල මෙහෙවරක් කළෙත් ඔහු තමා….
ඔය සිම්බාබ්වේ රාජ්‍යය එයට පෙර හඳුන්වන ලද “රොඩේෂියාව” කියන නම එරටට දැම්මෙත්, මේ සිසිල් රෝඩ්ස් ප්‍රමුඛව සිටි සමයේ තමයි….. ඒ තමයි අප දන්නා වාර්ථා ගත ඉතිහාසය තුළ කෙනෙකුගේ පෙළපත් නාමයෙන් රටක් නම් කළ පළමු අවස්ථාව…..( කාලිදාසයන්ගේ “අභිඥාණ ශාකුන්තලයේ” නම් තියෙනවා දුෂ්මන්ත රජු සහ ශකුන්තලා දේවියට දාව උපන් දෙටු පුතු වන “භරත” අධිරාජ්‍යයා නිසා දඹදිවට “භාරත දේශය” කියන නම වැටුණා කියලා…. ඒවා මිථ්‍යා කථා නෙවැ…. )…. ඒ වැඩ එහෙම තමා ඉතින්…. සුද්දෝ ඔය කොළණි රාජ්‍ය සැළකුවේ තමන්ගෙ පුද්ගලික දේපළ වගේ…… ඔය ඉන්දියන් සාගරයේ තියෙන එක්තරා අපූරු දූපතක නිදහස් දිනය ( පෙබරවාරි 04 ) ඒ රටේ එවකට සිටි බ්‍රිතාන්‍ය ආණ්ඩුකාරවරයාගේ බිරිඳගෙ උපන් දිනය නිසා, ඒ දවස සිහිවීමට ඇයට දෙන ත්‍යාගයක් ලෙස ඒ දවස ඒ කොළණිය නිදහස් වෙද්දි, නිදහස් දිනය ලෙස නම් කරන්න එරට නව නායකයන් එකඟ උනා කියනවනෙ….. 
🙄🙄 ( අහන්න එපා රට මොකක්ද කියලා….. ඒක හරි අභිමානවත්ලු හිටං…. 
😎)
රෝඩ්ස්ලාගේ දේශාඨන කණ්ඩායම් මුලින්ම නූතන සිම්බාබ්වෙ පිහිටි ප්‍රදේශය සොයා ගන්නකොට, එහි “එන්ඩිබිලි” කියන බන්ටු වංශයේ ගෝත්‍රික කණ්ඩායම් ජීවත් වූ එක්තරා ප්‍රදේශයක තිබී ඉතාම භයානක, අමුතු ආගමික චාරිත්‍රයක් හමුවී තිබෙනවා…. මේ ගෝත්‍රික කණ්ඩායම් සිංහයන්ව අදහන ගෝත්‍රිකයන්…. ඔවුන්ට අනුව සිංහයන් කියන්නේ දෙවියන් මිහිපිට සැරිසරන්න මවා ගත්තු වේෂයක්……ඉතින් සිංහයන්ගේ අතින් යම් අයෙක් මැරුම් කෑවොත්, ඒ තැනැත්තා දිව්‍ය ලෝකයට යන බවත්, යම් ගමක දුෂ්කර කාළයකදී සිංහයන්ට තරුණියක් බිළි දුන්නොත්, ඒ ගමට ආශිර්වාද ලැබී, දුෂ්කර සමය අවසන් වන බවත්, මේ අය විශ්වාස කළා……
ඉතින් මොවුන් නියඟයක් එහෙම, සාගතයක් එහෙම පවතින විට, තරුණියක් සවානාවට රැගෙන ගොස් ඇයව එහි ගසක ගැට ගසා තබා, සිංහයන්ට බිලි දුන්නා…. ඒ වගේම හිටපු ගමන් සිංහ රංචු ගොදුරු සොයාගෙන ගම් වැදුණොත්, දුවන්නේ නැතුව සිය කැමැත්තෙන් සිංහයන්ට බිළි උනු අයත් මේ අතරෙ සිටියා……
තවත් අපූරු ජන ප්‍රවාදයක් තමයි, මේ රෝඩ්ස් මහතා “බම්බුසි” නම් ප්‍රදේශයට එනවිට, එහි ගම්මානයක ජීවත් වූ දරුවන් පිරිසක්, කපා ඔප මට්ටම් කර එංගලන්තයට ගෙන ගියහොත් පවුම් දහස් ගණනකට විකිණිය හැකි දියමන්ති කැට වලින් සෙල්ලම් කරමින් සිටියදී හමුවුණු බව කියන ප්‍රවාදය…..මේ ගැන සිසිල් රෝඩ්ස් කොතනක හෝ ලියා තැබූ බවකුත් කියනව…. නමුත් මා ඒ ගැන නිශ්චිතවම කියන්න දන්නෙ නෑ……
ඒ කෙසේ වෙතත්, මේ නව කළාපයේ සොයා ගැනීමත් සමග 1871 වසරේදී එංගලන්තයේ “දියමන්ති උමතුවක්” ඇති උනා….. මේකත් අර ඇමරිකා එක්සත් ජනපදය රුසියාවෙන් “ඇලස්කා ” ප්‍රාන්තය අක්කරයට ඩොලර් පහ බැගින් ගෙවා කුණු කොල්ලයට මිළට ගත්තායින් පසුව, එහි යෝධ රත්‍රං නිධි තිබෙන බව සොයා ගැනීමත් සමග, ඇතිවූ “ගෝල්ඩ් රෂ්” එක වගේ එකක්…..රොඩේෂියාවට ගොස් වාසනාව උරඟා බලා, කෝටිපතියන් වීමේ අදහසින්, සිය ගණන් බ්‍රිතාන්‍ය තරුණයන් රොඩේෂියාවට පැමිණෙන්න පටන් ගත්තා……ඒත් සමග ඇරඹුනේ ලෝකයේ මෙතෙක් දුටු කෙටිම කළකින් ව්‍යාප්ත වූ පතල් හෑරීමේ ව්‍යාපෘතිය……
මේ කළාපයට පැමිණි රෝඩ්ස් ගේ හිතවත් ව්‍යාපාරිකයෙකු වන ඇල්ෆ්‍රඩ් බේට්ස් නැමැත්තා වරක් මේ වත්මන් සිම්බාබ්වේ රාජ්‍යයට අයත් ප්‍රදේශයක සංචාරය කරමින් සිටියදී, ඔහු එක් දිනක් විලක් අසබඩ සැඳෑ සිරි නරඹමින් සිටින විට දුටුවලු, ගැමි රොඩේෂියානු තරුණියක් පිරිසක් අමු නිරුවතින් විළට පැමිණ දිය නා යන ආකාරය…..ඒ කාළයේ බෙල්ලේ සිට යටිපතුල තෙක් ආවරණය කර ගත් ඇඳුම් තට්ටු තට්ටු ඇඳ සිටි ක්‍රිස්තියානි යුරෝපයේ ලලනාවන් දැක පුරුදු මේ ඇල්ෆ්‍රඩ් බේට්ස්ට, මෙසේ ප්‍රසිද්ධියේ අමු නිරුවතින් නාන කාන්තාවන් දැක්කාම පිස්සු මඤ්ඤං වෙලා …. අනෙක අප්‍රිකානු කළු තරුණියන් කියන්නෙ හොඳට අඟ පසඟ පිහිටන උදවියනෙ……බේට්ස් ජර්මනියේ සිටි සිය මිතුරෙකුට යැවූ ලිපියක තිබුණලු ” ස්වර්ගය මා සොයා ගත්තා…. එහි යෑමට මරණය තෙක් සිටිය යුතු නෑ” කියලා….
බ්‍රිතාන්‍යයන් අනෙක් සෑම කළාපයකින්ම වගේම, සිම්බාබ්වේ රාජ්‍යයෙනුත් විශාල ස්වභාවික සම්පත් ප්‍රමාණයක් ගෙනගිය බව ඇත්ත…. ඒත් මතක තියාගන්න “සම්පතක් සම්පතක් වෙන්නෙ, ඒකට වටිනාකමක් දෙන්න දන්න මිනිස්සුන්ට විතරයි….. ඒ කියන්නේ ඒකෙන් ප්‍රයෝජනයක් ගන්න පුලුවන් ක්‍රමවේදයක් සකස් කරන්න තරම් මොළයක් තියෙන මිනිස්සුන්ට විතරයි”….. උදාහරණයක් හැටියට මැද පෙරදිග කළාපයේ පොළව යට ෆොසිල ඉන්ධන නිධි තිබුණට වැඩක් නෑ, එහෙම ඉන්ධන දහනයෙන් ආලෝකය හෝ ජවය, බලය ලබාගත හැකි ක්‍රම වේදයන් මිනිසා සකස් කරේ නැත්නම්……අභ්‍යන්තර දහන එන්ජිම නොදන්නා මිනිස් ප්‍රජාවකට, එහි දහන පෝෂකය වන ෆොසිල ඉන්ධන වලින් තියෙන ප්‍රයෝජනය මොකක්ද?….. යුරෝපා ජාතීන් ලෝකය පුරා ස්වදේශිකයන්ගේ “සම්පත් සූරා කෑ” බවට අද අපි චෝදනා කරනවා…. නමුත් ඒ යුරෝපා ජාතීන් එන්න කළින් ඒ රටවල ජනතාව අඩුම තරමේ ඒ ඊනියා සම්පත් වලට වටිනාකමක් තියෙන බව වත්, ඒවායින් ගත හැකි ප්‍රයෝජන තිබෙන බව වත් දැන සිටියාද?….. අනෙක් රටවල තත්වය කෙසේ වෙතත්, මධ්‍යම සහ දකුණු අප්‍රිකානු කළාප වල ජීවත් වූ ස්වදේශිකයන්ට නම් එවැනි දැනුමක් තිබුණේ නෑ…… ඔවුන් වසර දහස් ගණනක් ජීවත් වුනේ එකම තැන…..වයඹ දිග, උතුරු දිග සහ ඊසාන දිග අප්‍රිකානු කළාප වල නම් මිසර, ඇසිරියානු, මොරොක්කෝ ශිෂ්ඨාචාර වලටත්, මැද පෙරදිග සහ යුරෝපා වෙළඳ සංක්‍රමණිකයන්ට සහ ඉස්ලාමික, ක්‍රිස්තියානි ආක්‍රමණිකයන්ටත් පින් සිදුවෙන්න එවැනි ප්‍රාමාණික දියුණුවක් තිබුණා…..
කොහොමින් කොහොම හරි සිම්බාබ්වේ හරි ලස්සන රටක් නිසා, බ්‍රිතාන්‍යයෙන් එහි ගිය බොහෝ සංචාරකයන්, එරටින් ඉඩම් අරගෙන, එහි පදිංචි වෙලා ව්‍යාපාර කරගෙන, එංගලන්තයටත් ගොවිපළ නිෂ්පාදන යවාගෙන හිටියා…. මේ අය ඒ ප්‍රදේශ වල පාරවල් හදලා, පාසැල්, රෝහල් ආදිය හදලා, යම් දියුණුවක් කරා……එහෙම කරේ සිම්බාබ්වේ කලු ජාතිකයන්ට තියෙන ආදරය නිසා නෙමෙයි….. තමන්ගේ පහසුවට….. ඒ උනාට 1965 දි ඇරඹි සිම්බාබ්වේ ඊනියා නිදහස් අරගලය ( සහ සිවිල් යුද්දය ), 1980 දි සිම්බාබ්වේ රාජ්‍යයට නිදහස ලබා දීමෙන් අවසන් උනාට පසුව රජ වෙච්ච පල් හොරු රංචුව එරටට කරපු විනාශයේ හැටියට, ඒ ගොවිපළ හිමි සුද්දෝ යටතේ තිබුණු කාළය හොඳයි කියලා හිතෙනවා……
රොබට් මුගාබේ, බිෂොප් ඒබල් මුෂොරෙව්වා, යොෂුවා කෝමෝ වගේ උන්දැලා අන්තිමට ව්‍යාජ ගෝත්‍ර විමුක්ති කාමයකට මුවා වෙලා, මේ සුදු ගොවිපළ හිමියන් පළවා හැරලා, ඒ සියළු දේපළ උදුරා ගත්තා…බොරුවට “ජනසතු” කරනවාය කිව්වත්, ඔවුන් ඒ දේපළ සැබැවින්ම පෙරළා ජනතාවට බාර දුන්නේ නැහැ…..ඔවුන් කලේ ඒවා තමන් පරිභෝජනයට ගැනීමත්, හිතවතුන්, ඥාතීන් අතරේ බෙදා හැරීමත් පමණයි……….අවසානයේ සුද්දන් කරමින් සිටි කළමණාකරණය හෝ, එක්සත් රාජධානියෙන් පාලනය වන සමයේ එරට නීති පද්ධතියේ සහ රාජ්‍ය ආයතන ව්‍යුහයේ තිබුණු සාධාරණ ස්වභාවයේ තරමටවත් වැඩේ කරගන්න අසමත් වෙච්ච මේ හොරු තක්කඩි, එරට ආර්ථික වශයෙන් කාබාසිනියා කරලා, වාර්ගික වශයෙන් සහ ආගමික වශයෙන් උනුන් මරාගෙන, තව දහස් ගණනක් අමානුෂික ලෙස සමූළ ඝාතනය කරගෙන, තමන්ගේ දූ පුත්තුන්ට සුර සැප දීගෙන, අර තරම් ලස්සන රට ලෝකයේ භයානකම උද්ධමනයක් සහිත, දරුණු ලෙස අවප්‍රමාණ වූ මුදල් ඒකකයක් සහිත රටක් බවට පත් කර, බංකොළොත් කරල දැම්මා……
අවසානයේ 37 වසක මුගාබේ පාලනය ඊයේ නිළ වශයෙන් අවසන් වුනා……ඒ උනත්, මෙතනින් එහාටත් හොඳක් වෙයි කියලා හිතන්න බෑ……මොකද ඊට නොදෙවනි දරුණු මිනිහෙක් තමයි ඊළඟට පාලනය බාර ගන්න ඉන්නෙත්…. ඔහු තමයි එමර්සන් මන්යාවා ..
එමර්සන් මන්යාවාට සිම්බාබ්වේ වැසියන් දමා ඇති ආදරණීය අනවර්ථ නාමය තමයි “කිඹුලා” ….. ඒකෙන්ම ඔහුගේ තරම හිතාගන්න පුලුවන්….. ඔහු දරුණු මිනිහෙක්……මුගාබේ යටතේ ආරක්ෂක ඇමති ධුරය, අධිකරණ ඇමති ධුරය ආදිය දරමින් සිටි ඔහු, සානු පක්ෂයේ මිලීෂියා සහ ඝාතන කල්ලි මෙහෙයවා විශාල පිරිසක් මරා දැමූ සහ අතුරුදහන් කළ කෙනෙක්…… ඔහුගෙන් ප්‍රගතියක් බලාපොරොත්තු වීමේ කිසිදු හැකියාවක් නෑ……
බ්‍රිතාන්‍ය අධිරාජ්ය විසිරී ගියාට පසුව, බොහෝ කොළණි වල ඊනියා ජාතික විමුක්තියේ නාමයෙන් ආපු බොහෝ හොර තක්කඩි ඒ රටවල් පැවතුනාටත් වඩා දරුණු ලෙස විනාශ කර, යුද්ද, සිවිල් අරගල, සමූල ඝාතන කර, දේපළ සොරා කාගෙන, වංචනික ක්‍රම වලින් සුපිරි පොහොසතුන් වුනා මිසක්, අවම වශයෙන් බ්‍රිතාන්‍යයන් ඉතිරි කර ගිය දේවත් රැකගන්න සමත් වුනේ නෑ…….
නොදන්න මඟුල් කථා කරමු.. 
//බ්‍රිතාන්‍ය අධිරාජ්ය විසිරී ගියාට පසුව, බොහෝ කොළණි වල ඊනියා ජාතික විමුක්තියේ නාමයෙන් ආපු බොහෝ හොර තක්කඩි ඒ රටවල් පැවතුනාටත් වඩා දරුණු ලෙස විනාශ කර
තුර්කි අධිරාජ්ය බිඳ වැටුනාට පසු නැගෙනහිර යුරෝපයේත් ඕක වුනානේද?
එයට හේතුව අධිරාජ්‍යවාදය නිසා යටත් රටවල ජාතිකත්වයන් දුබල වීමමයි.
ලංකාවෙත් අතීතයේ තිබුනේ ඉංග්‍රීසි ප්‍රධාන බසත් සිංහල සහ දෙමල එක සමාන නොවැදගත් බාශා ලෙසත් පැවති තත්වයක්.
අද තියෙන අර්බුධ වලට හේතුව එයයි.
1965 දී බ්‍රිතාන්‍යයෙන් ඒක පාර්ශිවිකව නිදහස ප්‍රකාශ කොට (UDI) අන්තර්ජාතික සම්බාධක හමුවේ රොඩේෂියා ජනරජය අවුරුදු 15 ක් කෙසේ හෝ පවත්වා‍ෙගෙන ගිය ඉයන් ඩග්ලස් ස්මිත් ගැනත් සඳහන් කළා නම් මේ සටහන සම්පූර්ණයි. ඉයන් ස්මිත් හා ඔහුගේ සුදු සුළුතර රජය මුගාබේ හා න්කෝමේ ගේ හමුදා වලට විරුද්ධව කරපු සටන හඳුන්වන්නේ Bush War නමින්. බ්‍රිතාන්‍ය නම් 1965 ඉඳන්ම හිටියේ කළු බහුතර රජයක් පිහිටුවිය යුතුය කියන මතයේ.
මුගාබේ ජනාධිපතිවූ පසුත් ඉයන් ස්මිත් එරට ජීවත් වුනා. ස්මිත් අන්තිමට කිව්වලු I told you so කියල